BESÝCÝLERÝMÝZ ÝÇÝN KISA BÝLGÝLER

 

* Hayvanlarýn verim gücü ýrk özellikleri ile sýnýrlýdýr. Kalýtsal yapýsý günde en çok 1 kg aðýrlýk artýþýna uygun bir besi sýðýrýna ne kadar iyi bakýlýrsa bakýlsýn daha fazla aðýrlýk artýþý saðlanamaz. Kýsa sürede daha az yemle daha fazla canlý aðýrlýk artýþý saðlamak için uygun ýrklarý seçmek gerekmektedir. (ör;simental vb)

* Genç hayvanlarda aðýrlýk artýþý et, yaþlýlarda ise yað þeklinde olur.Yað birikimi ete göre daha fazla yem gerektirir. Kýsaca yaþlý hayvanlarýn 1 kg. canlý aðýrlýk için yedikleri yem genç hayvanlardan daha fazladýr.

* Besiye alýnacak hayvanlarda büyüme hýzýnýn en yüksek olduðu genç hayvanlar tercih edilmelidir.

* Buzaðýlýk döneminde iyi beslenemeyen, uzun süreli hastalýk geçirmiþ hayvanlarýn iskelet yapýlarý zayýf olur. Bu hayvanlarda istenilen canlý aðýrlýk artýþý olmaz. Bu sebeple; besiye alýnacak hayvanlar satýn alýnýrken iskelet yapýlarýna bakýlmalý, sýrt ve bel kýsýmlarýnýn uzun ve geniþ, saðrýlarýnýn da geniþ olmasýna dikkat edilmelidir. Zayýf hayvanlarda risk yüksektir, zayýflýðýn yem yetersizliðine baðlý olduðundan emin olunamazsa, iyi durumdaki hayvanlar tercih edilmelidir.

* Besicilikte verimliliði etkileyen en öneli faktörlerden birisi de uygun barýnma ortamýnýn temin edilememesidir. Doðu Anadolu hariç diðer bütün bölgelerde, güney yönü açýk,yanlarý ve kuzey duvarlarý rüzgârlara karþý koruyucu, üstü sundurma ile yaðmur kar ve yazýn güneþten koruyucu tesisler besi için yeterlidir.

* Kapalý ahýr yapýlacaksa havadar,temiz ve kuru þartlarý saðlayacak þekilde düþünülmelidir.

 *  Ahýrlarýn havalandýrýlmasýna dikkat edilmelidir. Pencere ve kapýlarý sýkýca kapatýlan havasýz ahýrlarda hayvanlar,saðlýklý kalamaz, yemden yararlanma azalýr ve canlý aðýrlýk artýþý yavaþlar.

 * Ahýrýn çok sýcak ve rutubetli olasýna izin verilmemelidir. Çok sýcak ahýrlarda vücut sýcaklýðý bünye dýþýna verilemez. Hayvanlarýn iþtahlarý azalýr, yemden de yararlanamazlar. Sonuçta da istenilen canlý aðýrlýk artýþý gerçekleþmez.

 * Ahýr rutubetli deðilse soðuktan korkulmamalý ve hayvanlar hava cereyanýndan korunmalýdýr. Kapalý ahýrlarda en uygun sýcaklýk 10-15 °C’ler arasýdýr. Bu sýcaklýkta hayvanlar en az yemle en çok canlý aðýrlýk artýþý saðlarlar.

 * Ahýr zemininin çok ýslak ve çamurlaþmýþ olmasý aðýrlýk artýþýný azaltýr. Hastalýklardan korunmanýn temel prensiplerinden birisi de temizlik ve hijyendir.

 * Besiye baþlamadan önce ahýr tabanýna sönmemiþ kireç serilmeli, kireç su ile ýslatýldýktan sonra bir süre beklenmeli, ertesi gün de kireç süpürüp toplanmalýdýr.

 * Hayvanlarda sindirim faaliyetlerinin düzenli olabilmesi için, onlara yeterli miktarda kaba yem verilmelidir. Kaba yemler çok verilecek olursa hayvanlar iyi beslenemez, az verilirse de mide hastalýklarý ortaya çýkabilir.

 * HÝLVAN BESÝ YEMÝ, hayvanlara kaba yemle birlikte dengeli olarak, ihtiyaçlarý kadar ve alýþtýrýlarak verilmelidir.

 

            

 

     BESÝCÝLERÝMÝZE TAVSÝYELERÝMÝZ

* Besicilikte kâr, hayvan alýmý ile baþlar. Hayvanýn, vücut yapýsýnýn ve diþlerinin saðlam olmasýna dikkat edilmelidir.

* Sýðýr besiciliðinde en uygun besi çeþidi genç hayvan besisi, en iyi besi yaþý da sütten kesimden sonraki dönemdir.

* Genç sýðýrlarýn besi döneminin 6-10 ay, yaþlý hayvanlarýn ise 3-4 aydan fazla olmamasýna önem verilmelidir. Ancak uygun olmayan ve enerji, protein, vitamin, mineraller yönünden de yetersiz ve dengesiz olan yemlerle beslenme sonucunda bu süre uzamakta ve sindirim sistemi ile ilgili saðlýk problemleri doðurabilmektedir.

* Yemlere harici kesif yem ilavelerinin, karma yemin dengesini bozacaðý, ayrýca da yararlanabilirliðini azaltacaðý unutulmamalýdýr.

* Yemle bir program dahilinde yapýlmalý, sýk sýk günlük yem tüketimleri ile saðladýklarý canlý aðýrlýk kazançlarýný kontrol edilmelidir. Yeterli canlý aðýrlýk kazancý göstermeyenler diðerlerinden ayýklanmalýdýr.

* Yemler; temiz, havadar, rutubetsiz ve serin depolarda, tahta ýzgara üzerinde muhafaza edilmelidir.

* Hayvanlara düzenli aralýklarla saðlýk testleri ve parazit muayeneleri yaptýrýlmalý, ayrýca verilecek suyun temiz, ýlýk (özellikle kýþýn) ve bol olmasýna özen gösterilmelidir.

* HÝLVAN BESÝ YEMÝ; kesinlikle suni bir yem deðildir. Fabrikamýzýn üretmiþ olduðu yemde zaten mevcut olan arpa, kepek ve küspe gibi maddeleri ayrýca dýþarýdan eklemeye gerek yoktur.

       BESÝCÝLÝÐÝN KURALLARI (1)

* Unutmayalým ki hayvanlarýn verim gücü ýrk özellikleriyle sýnýrlýdýr. þöyle ki; kalýtsal yapýsý bir günde en çok 1 kg aðýrlýk artýþýna uygun bir besi sýðýrýndan ne kadar iyi bakýlýrsa bakýlsýn daha fazla aðýrlýk artýþý saðlanamaz.Kýsa sürede, daha az yemle daha fazla canlý aðýrlýk saðlamak için ýrklar doðru    seçilmelidir.

* Genç hayvanlarda aðýrlýk artýþý et,yaþlýlarda ise yað þeklinde olur. Yað birikimi ete göre daha fazla  yem gerektirir. Özet olarak yaþlý hayvanlarýn 1 kg canlý aðýrlýk için yedikleri yem, genç hayvanlardan daha fazladýr. Besiye alýnacak hayvanlarda büyüme hýzýnýn en yüksek olduðu genç hayvanlar tercih edilmelidir.

* Buzaðýlýk döneminde iyi beslenemeyen, uzun süre hastalýk geçirmiþ olan hayvanlarýn iskelet yapýsý zayýf olur. Bunlarda istenilen canlý aðýrlýk kazancý saðlanamaz. Besiye alýnacak hayvanlarý satýn alýrken iskelet yapýlarýna bakýlmalý, sýrt ve bel kýsýmlarýnýn uzun ve geniþ, saðrýlarýnýn da geniþ olmasýna dikkat edilmelidir.

* Zayýf hayvanlarda risk yüksek olur. Zayýflýðýn yem yetersizliðine baðlý olduðundan emin deðilsek, iyi durumdaki hayvanlar tercih edilmelidir.

* Nakiller, açlýk, susuzluk, hava deðiþikliði, yorgunluk gibi nedenler hayvanlarýmýzda strese neden olur. Nakiller sýrasýnda çarpma ve sürtünmeler sonucu týrnaklarda çatlaklar,ayaklarda ve vücudun diðer kýsýmlarýnda çizik ve bere þeklinde yaralanmalar meydana gelebilir. Bu yaralar en kýsa sürede tedavi edilmeli, vücuda mikroplarýn girip, irinli apseleþmelerin oluþmasý engellenmelidir. Belirtilen stres faktörleri hayvanýn direncini düþürür. Akciðer hastalýklarý baþta olmak üzere pek çok hastalýk nakil sonrasý karþýlaþacaðýmýz problemlerin baþýnda gelir.

Besicilikte verimliliði artýran önemli faktörlerden birisi de uygun barýnma ortamýnýn temin edilmesidir.

 * Ahýrýn havalandýrýlmasýna dikkat edilmelidir. Pencere ve kapýlarý sýkýca kapatýlan havasýz ahýrlarda hayvanlar saðlýklý kalamaz. Yemden yararlanma yavaþça düþer ve canlý aðýrlýk artýþý yavaþlar.

* Ahýrýn çok sýcak ve rutubetli olmasýna izin vermeyin. Çok sýcak ahýrlarda vücut sýcaklýðý dýþa verilemez. Hayvanlarýn iþtahlarý azalýr. Yemden yeterince yararlanamaz, istenilen canlý aðýrlýk artýþý olmaz. Ahýr rutubetli deðilse soðuktan korkulmamalýdýr. Hayvanlar hava cereyanýndan korunmalýdýr. Kapalý ahýrlarda en uygun sýcaklýk10-15 ºC arasýndadýr,bu sýcaklýkta hayvanlar en az yemle en çok canlý aðýrlýk artýþýný saðlar.

* Ahýr zemininin çok ýslak, çamurlaþmýþ olmasý aðýrlýk artýþýný azaltýr. Hastalýklardan korunmanýn temel prensiplerinden birisi de temizliktir. Besiye baþlamadan önce ahýr tabanýna sönmemiþ kireç serilmeli, su ile ýslattýktan sonra bir süre beklenmelidir.  Ertesi günü süpürülüp toplanmalýdýr. Zemin bol su ile yýkanmalý, duvar ve tavandaki çatlaklar týkandýktan sonra sönmemiþ kireçle badana yapýlmalýdýr.

             BESÝCÝLÝÐÝN KURALLARI (2)

* Yemlik ve suluklar temizlenmelidir.

* Hayvanlar bulaþýcý hastalýklara karþý aþýlatýlmalýdýr.

* Besi için alýnan hayvanlarda iç ve dýþ parazit olma ihtimali çok yüksektir. Parazitler hayvanlarýn yemlerine ortak olur. Bu hayvanlar yemden yararlanamaz, canlý aðýrlýk artýþlarý azalýr, yapýlan aþýlar tam bir baðýþýklýk saðlamaz.  Aþýlarý yapýldýðý halde hasta olabilirler.Bu nedenle besiye baþlarken hayvanlar parazitlere karþý ilaçlanmalýdýr.

* Hayvanlarýn sindirim faaliyetlerinin düzgün olabilmesi için yeterli miktarda kaba yem verilmesi gerekir. Kaba yemler çok verilecek olursa hayvanlar iyi beslenemez, az verilirse mide hastalýklarýna yakalanýrlar.

* Kesif yemler kaba yemlerle birlikte, dengeli olarak hayvanlara ihtiyaçlarý kadar ve alýþtýrýlarak verilmelidir.Birden bire fazla miktarda verilirse sindirim bozukluklarýna yol açar.

* Uygun þartlarda muhafaza edilmeyen yemler bozulur, küflenir. Kemirgenler, kuþlar ve diðer zararlýlar yemleri kirletirler. Böylece yemler hayvanlarýnýzý hastalandýrýr, beside verim düþüklüðü olur.

 Bunun için ;

* Yemler rutubetsiz,serin ve havadar yerlerde muhafaza edilmelidir.o   Kesif yemleri torbalanmýþ olarak alýyorsak, torbalar tahtadan yapýlmýþ ýzgaralar üzerine duvarlara yaslamadan, aralarýnda hava boþluðu(30 cm kadar) olacak þekilde yerleþtirilmelidir.

* Ani yem deðiþiklikleri sindirim bozukluklarýna yol açar. Besi baþýna da kaba yem aðýrlýklý rasyon tercih  edilmeli, kesif yem miktarý azar azar artýrýlmalý, besi sonlarýnda kesif yem aðýrlýklý rasyon kullanýlmalýdýr.

* Besiye alýnan hayvanlarýn saðlýðý, besi de karlýlýðý etkileyen faktörlerin baþýnda gelir.Besiye baþlamadan önce veteriner hekime baþ vurarak hayvanlar saðlýk kontrolünden geçirilmelidir. Sonradan pazardan alýnan hayvanlar besiye katýlmamalýdýr. Mutlaka besiye katmamýz gerekiyorsa 2-3 haftalýk bir karantinadan sonra besiye katýlmalýdýr.

* Bilindiði gibi beside amaç kýsa süre de en ucuz ve fazla eti elde etmektir. Bu nedenle tedaviye cevap vermeyen yada beklenilen performansý gösteremeyen hayvanlar besiden çýkartýlmalýdýr.

* Hayvanlarýn hastalýklara yakalanmamasý için koruyucu tedaviye önem verilmelidir.

            Öncelikle;

* Bulaþýcý hastalýklara karþý aþýlanmalar tamamlanmalý

* Paraziter hastalýklara karþý ilaçlama yapýlmalýdýr.
 

                PARAZÝTLÝ HAYVANLARDA GÖRÜLEN BELÝRTÝLER             

  •   Ýþtahýn iyi olmasýna raðmen hayvanýn geliþimi yavaþlar, kansýzlýk ve kaslarda zayýflýk vardýr,
  •  Kýllar karýþýk ve mattýr,
  •  Zaman zaman kabýzlýk ve ishal görülebilir,
  •  Solucan olan buzaðýlarda aðýz ve ahýr havasý sarýmsak kokar,
  •  Buzaðýlarda sara benzeri nöbetler görülür,
  •  Çene altýnda þiþlikler olabilir,
  •  Öksürük görülebilir,
  •  Solunum sayýsýnda artýþ, nefes darlýðý görülebilir. Ýleri durumlarda hayvan aðzýný açarak nefes alýr,
  •  Hastalýklara karþý vücut zayýf düþer. 

               Ayak ve Týrnak Problemleri

Ayak ve týrnak problemleri olan inekler, saðlýklý ineklere oranla daha uzun servis periyoduna, daha düþük gebelik oranýna ve bunlara baðlý olarak ta daha uzun buzaðýlama aralýðýna sahip olmaktadýrlar. Ayrýca, týrnak problemleri yaþayan ineklerin günün önemli bir kýsmýný yatarak geçirdiklerini ve yatar vaziyette iken,ayaklarýný sýk sýk ileri doðru uzattýklarýný, ayakta iken, problemli ayaklarýný öne doðru attýklarýný ve ara sýra silkelediklerini görmek rahatlýkla mümkündür. Diðer taraftan meme dokusunu arka ayaklarý arasýna alarak yatmalarý, mastisis problemine de zemin oluþturmaktadýr.

      Ayak-Týrnak problemlerinin bakým ve barýndýrma ile iliþkisi

Bakým ve barýndýrma,topallýk probleminin oluþmasýnda oldukça büyük önem taþýmaktadýr. Özellikle buzaðýlama mevsiminde havalandýrmasý yetersiz, nemli, sert zemine sahip ve sabit baðlý sisteme dayalý barýnaklarda, týrnak tabaný kanamalarý ve topuk çürümelerine sýkça rastlanmaktadýr. Diðer taraftan, aþýrý kuru havaya sahip ahýrlarda barýndýrýlan ineklerde týrnak çatlamalarý ve týrnak ucu kýrýlmalarý görülmektedir. Ýlkine buzaðýlamýþ ineklerin buzaðýlama mevsimi baþlangýcýnda günün önemli bir kýsmýný ayakta geçirdikleri gözlenmiþtir. Ayakta duruþ esnasýnda vücudun týrnaklar üzerinde yarattýðý baský, zamanla topallýðýn ortaya çýkmasýnda önemli rol oynamaktadýr. 

Bir ineðin günlük olarak kullandýðý alanýn konforlu olmasý ineðin yerde yatarak geçirdiði zamaný artýrmak suretiyle, týrnak problemleri riskini azaltmaktadýr. Ayakta duran ineklerde, arka bacaklarýndaki duruþ bozukluklarý, týrnak taban yüksekliði, ayak bileklerinin yumuþaklýk derecesi ve arka dizlerde etlilik durumu topallýðýn ortaya çýkmasýnda diðer etkenler olarak görülmektedir. 

    Ayak-Týrnak problemlerinin besleme ile iliþkisi

Kaba yemce fakir, kesif yemce zengin rasyonlarla beslenen ineklerde, týrnak tabanýndaki kýlcal damarlarýn bulunduðu bölgede incelmeler ve hassasiyet artýþý meydana gelmektedir.

Hassas týrnak tabanýndaki kýlcallarýn herhangi bir dýþ etki sonucu zarar görmesi durumunda bu bölgeden sýzýntýlarýn meydana gelmesi kaçýnýlmazdýr. Aþýrý kesif yemle beslenen ineklerde dýþkýdaki su miktarý artmakta ve dýþký daðýnýk þekilde düþüþ göstermektedir.Bu durum, týrnak tabaný ve topuk kýsmýnda sýzýntý bölgelerinden hastalýk etkenlerinin vücuda girmesine, dolayýsýyla da topallýðýn ortaya çýkmasýna zemin hazýrlamaktadýr.

Buzaðýlama döneminde yapýlan besleme rejimi oldukça büyük önem taþýmaktadýr. Bu dönemde fazla miktarda kesif yem yemesine karþýlýk, gün içinde yalnýzca birkaç saat sýnýrlý kaba yem yiyen ineklerde týrnak problemleri daha çok görülmektedir.

              Ayak Ve Týrnak Problemleri Yaþamamak Ýçin

* Barýnaklarýnýzda havalandýrmanýn yeterli olup olmadýðýným kontrol ediniz.

* Hayvanlarýnýzý uzun süre sert zemin üzerinde baðlý tutmayýnýz.

* Ahýr duraklarýnda hayvaný rahat ettirmek için bol altlýk kullanýnýz.

* Ahýr içi ve gezinti alanýnda hayvanýn ayaklarýna zarar verebilecek maddeleri kaldýrýnýz.

* Hayvanýnýza bol kaba yem veriniz.

* Hayvanlara yedireceðiniz kesif yem miktarýnýn her 100 kg canlý aðýrlýk için 2 kg'ýn üzerinde olmamasýna dikkat ediniz.

* Ýneklerin dýþký yapýsýný takip ediniz.

* Yýlda iki kez hayvanlarýn týrnak bakýmýný yapýnýz.

* Özellikle ilkbahar mevsiminde ahýr kapýsýna ayak banyosu için havuz inþa ediniz.

* Günlük olarak ineklerin ayak ve týrnaklarýný kontrol ediniz.

* Ýneðin dýþ görünüþüne göre sýnýflandýrmasýný mutlaka yaptýrýnýz.

* Arka ayaklarýnda duruþ bozukluðu olan, týrnak taban yüksekliði düþük veya aþýrý yüksek olan ineðiniz  için, bu kusurunu yavrusunda giderebilecek boða spermasýný veteriner hekiminizden isteyiniz.

* Ayak problemi olan ineðinizi sürüden ayrý bir yerde barýndýrarak tedavi ettiriniz.

* Ýlkine buzaðýlayan ineklerinizin beslenme ve bakýmlarýna azami dikkati gösteriniz.